- Fosfat kaplama

- Özel solventlerle yüzey temizliği

- Aluminyum kromat kaplama

- Kumlama

 

 

Fosfatlama Nedir ?

Demir ve demir dışı metaller, havanın oksijeni ile birleşince oksidasyona uğrayarak korozyon oluştururlar. Yapılan yüzey işlemler sayesinde korozyonu engelleyerek metalin korunması sağlanmaktadır.

Fosfatlama ; yağ, pas, gres, oksit tabakalarından arındırılmış metal yüzeylerin, bir metal fosfat (çinko,  demir veya mangan fosfat) çözeltisi ile muamele edilerek yüzeylerde çözünmeyen fosfat tabakası oluşturulmasıdır. Bu işlem özellikle demir çelik yüzeylerde kullanıldığı gibi alüminyum, çinko, kadmiyum ve magnezyum cinsi metal yüzeylerde kullanılabilir.

Demir ve çelik malzemelerde fosfatlama ve siyah oksidasyon, alüminyum ve alüminyum alaşımlarında ise eloksal ve kromsuz kaplama / kromat kaplama ile oluşacak korozyon engellenerek bir sonra yapılacak işlem için uygun ortam oluşturulur.

 

Fosfat kaplama çeşitleri:

 

Demir Fosfat: Yatırım maliyetinin düşük olması ve kullanılan kimyasalların birim maliyetlerinin ucuz olması nedeniyle kapalı ortamda çalışan ya da muhafaza edilen metal parçalar için en uygun fosfatlama tipi demir fosfat kaplamadır. Demir fosfat kaplama kimyasalları çok yüksek korozyon direnci gerektirmeyen metal parçaların boyanması öncesinde elle silme, daldırma ya da sprey olarak uygulanabilir. 

Çinko Fosfat: Korozif şartlar altında, malzeme ömrünün uzun olmasının istenmesi halinde kullanılır. Boyanın çinko fosfat kaplı bir yüzeye yapışma özelliği artar. Çinko fosfat kristalleri yüzeyde gözenekli bir tabaka meydana getirirler ve boya film tabakasını emip mekanik olarak tutunabilirler. Çinko fosfatın bu özelliği sayesinde korozyona karşı çok daha dayanıklı yüzeyler elde edilir. Diğer taraftan çinko fosfat sistemlerinde işlem sayısı fazladır ve banyoların kontrolü de daha zordur.

Mangan Fosfat: Siyah renkli, pürüzlü yapıdadır. Demir çelik yüzeylerde kristal yapılı gözenekli bir tabaka meydana getirirler. Mangan fosfat metal yüzeyinde bir tabaka görevi yapar. Yağ emme ve bu yağı uzun süre bünyelerinde tutma özelliklerinden dolayı dişli, piston ve silah sanayinde kullanımı yaygındır. Yağlı ortamlarda çalışan, hareketli makine parçalarının kaymalarını kolaylaştırır. Metaller arasındaki sürtünmeyi azaltır. Çinko fosfata göre daha fazla basınca ve sıcaklığa dayanıklı bir yapısı vardır. Daldırma tankı sıcaklığı ve bekleme süresi çinko fosfata göre daha fazladır.

Tek Katyonlu (Çinko)

İki Katyonlu (Çinko – Nikel)

Üç Katyonlu (Çinko – Nikel – Mangan)

Yukarıda belirtilen üç katyonlu çinko fosfat kaplama, günümüzde özellikle otomotiv ve beyaz eşya endüstrisinde kullanılır. Bu tür bir fosfat kaplamanın korozyon direnci diğerlerine göre daha yüksektir.

 

Proses seçimini etkileyen önemli faktörler şunlardır: Kaplanacak metalin yapısı, Metalin şekli ve kondisyonu, Kaplanacak parça sayısı ve yüzey durumunun homojenliği, Kaplama banyosunun çalışma yoğunluğu, Banyo sayısı gibi fiziksel faktörler.

Fosfatlama prosesi genel olarak şu şekilde sıralanabilir;

 

Yağ alma ve temizleme,

Durulama,

Pas alma ve tufal alma,

Durulama,

Aktivasyon,

Fosfatlama,

Durulama,

Son işlem (Pasivasyon ya da nötralizasyon).

 

Yukarda verilen banyo düzeni, ideal bir sıralamadır. Şartlara göre proses sıralaması uzatılabilir ya da kısaltılabilir. Örnek olarak, metal yüzeyinde pas söz konusu değilse asitle pas alma işlemine gerek yoktur. Diğer bir taraftan, bazı basamaklar da birleştirilebilir, fosfatlama ve yağ alma işlemi aynı banyoda uygulanabilir. Bu fosfatlama tipleri genellikle demir ve çelik yüzeylere, daha az olarak da çinko kaplı (galvaniz) yüzeylere uygulanır.

 

Fosfat kaplamanın sanayideki uygulamaları şu şekilde verilebilir:

 

*Çelik Sektörü

*Savunma Sanayi

*Genel Endüstri (Beyaz Eşya, Makine Sanayi v.b.)

*Otomotiv Ana Sanayi (Boya öncesi tüm kaporta aksamları fosfatlanır)

*Otomotiv Yan Sanayi

 

 

 

 

 

KUMLAMA NEDİR?

Kumlama , metalin zamanla pas ve korozyona uğramasından dolayı üzerindeki yağ, kir, pas ve korozyonu kaldırıp boyama işlemi ile metalin kullanım ömrünü uzatmak için uygulanan bir yöntemdir. Kumlama işlemi, özel imal edilmiş grit adında çeşitli aşındırıcı maddelerle yapılır. Kumlama , metal yüzeyinde görünen ya da mikronize boyutlardaki pas ve korozyonu yok etmekle birlikte, metalin özünü ortaya çıkarmaktadır. Metal kumlama işleminden sonra nemli bir ortama bırakılırsa bir kaç saat içinde renk değişimi ile kendini belli eden oksidasyona maruz kaldığı gözlenir. Bu sebeple kumlanmış olan metal en kısa sürede korunmalı, boyanarak metalin hava ile teması kesin suretle kesilmelidir.

Elax Boyama ve Kaplama A.Ş. olarak bizler bu uygulamaları yetişmiş ve eğitimli çalışanlarımızca profesyonelce yapmaktayız. Kumlama işleminin amacı her şeyden önce boya uygulanacak olan metalin tam anlamıyla temizlenmesi ve uygulanacak olan boyanın metal yüzeyinde tutunabileceği gözenekler ve pürüzlülük oluşturmaktır. Kumlama işlemi aynen zımpara kâğıdında olduğu gibi bir pürüzlülük sağlamaktadır. Uygulanan boyanın metal yüzeyine herhangi bir kimyasal reaksiyon ile yapışması mümkün değildir. Yapışmanın tam olabilmesi içinde yüzey, uygun aşındırıcılarla pürüzlü hale getirilmelidir.

Kumlamanın Uygulanışı:

Kumlama, kumun yüksek basınç ile metal yüzeye çarptırılması işlemidir. Yüzeydeki kir, yağ, pas gibi istenmeyen maddeyi temizler. Açık alanda kumlama yapmak için kumlama kazanları kullanılır. Açık sistemler ile tersanelerdeki gemi ya da büyük yapıların kumlaması gerçekleştirilir. Orta boy parçalar içinse daha küçük kumlama kabinleri kurulur. Parçaların yüzey temizliği bu kabin içerisinde yapılır. Küçük ve kapalı sistem olan kumlama kabinleri küçük yere sahip firmalar için ideal kumlama teknikleri arasındadır.

Otomatik Kumlama mı Manuel Kumlama mı?

Üzerinde kaynak yapılmamış, profil ya da sac malzemelerde ve belirli ölçülerde kesme kaynak işlemi yapılmış çelik malzemenin kumlanmasında trübinli otomatik kumlama makineleri kullanılır. Otomatik kumlama sistemin en büyük avantajı makineye girebilecek boyuttaki malzemelerin hızlıca ekonomik olarak kumlanabilmesidir. Dezavantajı ise büyük parçaların otomatik makinelere sığmamasıdır. Örnek vermek gerekirse; tersanelerdeki gemi ya da büyük iş makineleri otomatik kumlama makinelerine sığmaz. Bu tarz büyük makineler için manuel kumlama uygulanır.

Kumlamada Kullanılan Malzemeler Nelerdir?

Kumlama makinelerinde çeşitli kumlama aşındırıcı malzemeleri kullanılır. Bu malzemeler; paslanmaz çelik bilya, cam kürecik, alüminyum oksit bilya, çelik grid, bazalt silis, kuvars gibi aşındırıcılar kullanılabilir. Özellikle silis kum, çok hafif şiddette yapılacak olan kumlama tekniği ile birlikte kullanılır. Silis kumu kullanmak yüzeyin bozulmamasını sağlayacaktır. Grid ise kumlama gücü en yüksek olan kum çeşididir. Demir artığı olarak da bilinen grid, özellikle büyük yüzeylerde kullanılır. Kumlama yaparken nozul, nozul tutucu, maske ve eldiven gibi koruyucu ürünler kullanılmalıdır. Bu hem güvenliği hem de işin verimli yapılabilmesi için yardımcı olur.

Kumlama Kalitesi Nasıl Belirlenir

Kumlama işleminin kalitesini belirlemek için dünyada bazı standart dercelendirmeler vardır. Türkiye’de İsveç Standardı olan “Swedish Standarts For Ground Vibrations and Airblast” SA 1, SA2 , SA2,5 VE SA3 dereceleri kullanılır. Bu derecelendirme ölçüleri TSE kurumunca 08.04.1999 tarihinde TS EN ISO 8501-1 olarak aynen kabul edilmiştir.

3SA standartlarına göre yüzey temizlik değerleri ISO 8501-1’e göre temizlik değerleri aşağıdaki gibidir.

 

SA 1: < %80 HAFİF TEMİZLENMİŞ

SA2: % 80 İYİ TEMİZLENMİŞ

SA2,5: %96 ÇOK İYİ TEMİZLENMİŞ

SA3: %99 KOMPLE TEMİZLENMİŞ

 

4 Yüzey Temizliği Standardı

SA 1: Son derece yüzeysel bir temizlik derecesidir. Paslanmış yüzeylerde son derece yüzeysel bir temizlik biçimi olup, piyasada “süpürme” olarak adlandırılır.

 

SA 2: Çeliğin oldukça temizlenmiş, yüzeyin bir hayli pürüzlendirildiği, bir kumlama derecesidir. Amerikan SSCP ölçülendirme skalasında “commercial” (ticari); British BS 4232 ölçülendirme skalasında “3st quality 80% whole surface” olarak sınıflandırılır.

 

SA 2,5: Çelik yüzeyin gayet iyi pürüzlendirildiği, istenmeyen oluşumların tamamına yakın bölümünün temizlendiği ve çeliğin kendine has gri renginin kolaylıkla görüldüğü, piyasada en çok tercih edilen kumlama derecesidir. Amerikan SSCP ölçülendirme skalasında “Near White”; British BS 4232 ölçülendirme skalasında “2nd quality 95% whole surface” olarak sınıflandırılır.

 

SA 3: Çelik yüzeyin çok iyi pürüzlendirildiği, istenmeyen oluşumların tamamen temizlendiği, çeliğin kendine has gri renginin tamamen ortaya çıktığı bir kumlama derecesi olup, piyasada tercih edilmeyen bir kumlama derecesidir. Çünkü uygulama zamanı ve maliyeti oldukça yüksektir. Amerikan SSCP ölçülendirme skalasında “White Metal”; British BS 4232 ölçülendirme skalasında “1st quality 100% whole surface” olarak sınıflandırılır.